Samen leren en groeien

Geluk in het leven kwam ze niet aanwaaien. Allemaal zijn het gewone mensen, ieder met een bewogen geschiedenis en vaak een flinke dosis pech. En met moeite om de snelheid van de samenleving bij te benen. Na jaren van psychische problemen of opnames in de ggz zitten ze samen aan tafel tijdens de wekelijkse buurtcirkel-bijeenkomst. Hier mogen ze zijn wie ze zijn. “We leren van elkaar en helpen elkaar. Eigenlijk gun je iedereen een Buurtcirkel.”

In het parochie-annex buurthuis is het een gezellige drukte. Aan een grote tafel wisselen de acht deelnemers ervaringen uit tijdens de wekelijkse samenkomst van de buurtcirkel Klarendal St Marten. Er is koffie en koek. “Mooi dat ook de tafel rond is, net als de cirkel die wij samen vormen”, glimlacht Jeroen, een van de vaste deelnemers. Buurtcirkel is voor hem een veilige haven in zijn drukke leven.

Omkijken naar elkaar
De sfeer aan tafel is ontspannen. Mensen praten rustig, vragen elkaar hoe het gaat. “Wilma is er vandaag niet, merkt een van de deelnemers op. “Ze is ziek. Zullen we een kaartje voor haar schrijven?” Michiel, komt net binnen. Hij is herstellende van een oogoperatie. “Hoe gaat het met je? Wat zit je haar leuk”, klinkt het hartelijk. “Die betrokkenheid is typerend voor de groep”, zegt Fleur, de buurtcirkelcoach. De deelnemers kijken naar elkaar om, ook buiten de bijeenkomsten.”
“Deze plek betekent alles voor mij”, zegt Jeroen. Net als alle andere deelnemers heeft hij een bewogen leven achter de rug. Ooit studeerde hij aan de kunstacademie, maar terugkerende psychoses en depressies veranderden zijn toekomst. “School lukte niet meer, werken ook niet, zelfs vrijwilligerswerk was te veel. Uiteindelijk belandde ik na een behandeltraject bij RIBW Arnhem & Veluwe Vallei met de diagnose manisch-depressief en autisme. Nu zijn dat geen grote labels meer voor me, het is gewoon mijn perspectief.” 

Vaste structuur
Met begeleiding van RIBW Arnhem & Veluwe Vallei lukte het hem zijn leven weer vorm te geven. Jeroen leeft zelfstandig, zonder professionele begeleiding. “Ik werk ook als vrijwilliger in een bakkerij, daar ben ik echt trots op.” Maar Buurtcirkel blijft voor hem belangrijk. “Het betekent structuur in mijn week. Elke dinsdag weet ik dat er een groep op me wacht. Dat geeft me rust.” Jeroen houdt van regelmaat. Voor iemand die in zijn leven al veel onrust heeft meegemaakt, is deze plek een oase van stabiliteit. “Ik ben iemand die baat heeft bij rituelen, rust en herhaling”, vertelt hij. 

Buurtcirkel biedt de deelnemers meer dan alleen structuur. Het is een plek waar mensen uit de wijk elkaar steunen en de ruimte krijgen om zichzelf te zijn. “Op deze plek ben ik goed genoeg zoals ik ben. Er zijn geen verwachtingen”, vertelt Jeroen. Voor hem, en voor de anderen aan tafel, biedt Buurtcirkel een veilige haven waar je welkom bent, ongeacht je achtergrond. “We zijn allemaal buitenbeentjes, maar samen vormen we onze eigen gemeenschap. Hier maken we tijd voor elkaar en voor het leven. De mensen die ik hier ontmoet, ken ik al jaren. Het is fijn dat ik mijn verhaal kan delen, ieder mens wil toch ergens bij horen.” 

Stap voor stap 
Fleur, die als buurtcirkelcoach al acht jaar betrokken is, ziet hoe de deelnemers in de loop der tijd  groeien. “In het begin zijn mensen vaak afwachtend, maar al snel zie je ze opbloeien. Dat gaat in kleine stappen. Ze noemt het herstel op microniveau. “Mensen kijken niet meer zo naar mij: wat gaan we doen? Inmiddels komen gesprekken meer vanzelf op gang. Mensen nemen zelf initiatief of zorgen voor elkaar. Ze ontdekken dat ze niet alleen staan in hun kwetsbaarheid en dat schept een band. De onderlinge steun, de gedeelde verhalen, het maakt dat mensen zich gezien en gewaardeerd voelen.”

Buurtcirkelcoach Ellen ziet de kracht van de groep in de eenvoud. “Er hoeft hier niets. Mensen komen voor de groep, voor elkaar. We vieren kleine dingen, zoals een verjaardag of de geboorte van een kleinkind. Het gaat om de kleine gebaren, maar die betekenen veel.” 

In de Buurtcirkel is er ook ruimte voor thema’s en verdieping, zegt Ellen. “Soms organiseren we gesprekken over verschillende onderwerpen, zoals omgaan met verlies, familie, zelfbeeld of seksualiteit. Die worden begeleid door ervaringsdeskundigen en dat levert vaak mooie gesprekken op.” 
De opbrengst van Buurtcirkel reikt verder dan de wekelijkse bijeenkomsten, vindt Ellen. “Je leert ook hoe je een goede ‘buur’ kunt zijn. Zoals Jeroen, die af en toe voor Helma kookt, omdat zij daar moeite mee heeft. Deelnemers komen elkaar tegen in de supermarkt, maken een praatje en dat geeft het gevoel dat je gezien wordt. Samen helpen ze elkaar om nét wat meer zelfstandig te leven.”

Je plek vinden
“Ja, het is zeker een hulpmiddel op weg naar een meer zelfstandig leven”, beaamt Fleur. “De meesten uit deze groep woonden eerder in een beschermde omgeving of met begeleiding. Nu wonen ze allemaal zelfstandig.” Buurtcirkel gaat veel verder dan een sociale activiteit, zegt ze. “Het is een manier om mensen te helpen een plek in de samenleving te vinden. Voor sommigen is dat de eerste stap naar zelfstandigheid, voor anderen een manier om een stabiel netwerk op te bouwen. Het helpt hen weer een plekje in de samenleving te vinden.”
Wat zou er gebeuren als Buurtcirkel er niet meer zou zijn? Jeroen denkt even na. “Natuurlijk zou ik me aanpassen, maar ik zou het missen. De structuur, het contact, het gevoel ergens bij te horen. Dat zijn dingen die je niet zomaar vervangt.” Ook Ellen en Fleur zijn enthousiaste pleitbezorgers van Buurtcirkel: “Het is zo mooi om te zien: de kleine stappen die mensen zetten, hoe goed ze zich voelen in de groep. Het is een feestje, elke week weer. Zeker als je ziet hoe iedereen opbloeit. Eigenlijk gun je iedereen een Buurtcirkel.” 

“Ja, het is zeker een hulpmiddel op weg naar een meer zelfstandig leven”, beaamt Fleur. “De meesten uit deze groep woonden eerder in een beschermde omgeving of met begeleiding. Nu wonen ze allemaal zelfstandig.” Buurtcirkel gaat veel verder dan een sociale activiteit, zegt ze. “Het is een manier om mensen te helpen een plek in de samenleving te vinden. Voor sommigen is dat de eerste stap naar zelfstandigheid, voor anderen een manier om een stabiel netwerk op te bouwen. Het helpt hen weer een plekje in de samenleving te vinden.”

Wat zou er gebeuren als Buurtcirkel er niet meer zou zijn? Jeroen denkt even na. “Natuurlijk zou ik me aanpassen, maar ik zou het missen. De structuur, het contact, het gevoel ergens bij te horen. Dat zijn dingen die je niet zomaar vervangt.” Ook Ellen en Fleur zijn enthousiaste pleitbezorgers van Buurtcirkel: “Het is zo mooi om te zien: de kleine stappen die mensen zetten, hoe goed ze zich voelen in de groep. Het is een feestje, elke week weer. Zeker als je ziet hoe iedereen opbloeit. Eigenlijk gun je iedereen een Buurtcirkel.” 

De gemeente Arnhem ondersteunt Buurtcirkel met een jaarlijkse subsidie. Stefan van Tongeren is de verantwoordelijke beleidsadviseur bij de gemeente Arnhem voor de Wmo. Een paar maanden geleden bezocht hij zelf een Buurtcirkel. Wat heeft dit bezoek hem opgeleverd? 

Eyeopener? 
“Jazeker. Het bezoek verraste me. Je krijgt elk jaar mooie cijfers op papier maar ik wilde het verhaal daarachter met eigen ogen zien. Ik vond het mooi om te ervaren hoe deelnemers elkaar helpen met alledaagse problemen. Zo vertelde iemand over de moeite die het kostte om met het openbaar vervoer te reizen, en meteen werden er tips gedeeld en hulp aangeboden.”

Wat maakt buurtcirkel zo krachtig? 
Het geeft mensen de kans om stappen te zetten naar meer zelfstandigheid, en dat zorgt voor een snellere doorstroming in de zorg. Zo kunnen mensen eerder de stap zetten van beschermd wonen naar zelfstandig wonen met begeleiding. Mensen helpen elkaar en groeien samen, zonder dat er één-op-één begeleiding nodig is. Dat maakt het zo krachtig.” 

Past perfect 
“Buurtcirkel past perfect in het gemeentelijk beleid van zo zelfstandig mogelijk wonen en wijkgerichte zorg. Buurtcirkels brengen kwetsbare mensen bij elkaar, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen en hun zelfredzaamheid vergroten. En ik zie nog veel meer potentieel. Als we Buurtcirkel kunnen koppelen aan andere organisaties, zoals budgetcoaches of welzijnswerk, zou dat nog meer opleveren voor de deelnemers.”